Układ wspomagania kierownicy jest na wyposażeniu każdego nowego samochodu dostępnego na rynku. Jego obecność w pojeździe znacznie ułatwia jazdę kierowcy. Dzięki popularnemu wspomaganiu nie musimy przykładać dużej siły do wykonywania wszelkich manewrów kierownicą. Pozwala ono na bardzo łatwe i płynne manewrowanie samochodem, dzięki czemu nawet parkowanie w najciaśniejszych zakamarkach parkingu nie powinno stanowić problemu. Wszystko zmienia jednak nawet mała awaria wspomagania kierownicy.
Układ kierowniczy
Podstawowym układem, który znajduje się we wszystkich pojazdach, jest układ kierowniczy. Dzięki niemu określamy kierunek jazdy, a poszczególne jego elementy biorą udział w przełożeniu ruchów rąk kierowcy na ruch kół pojazdu. Awaria wspomagania kierownicy może zatem znacząco wpłynąć na obniżenie komfortu jazdy.
Budowa układu kierowniczego jest dość skomplikowana. Składa się on bowiem z wielu pojedynczych elementów, które prawidłowo współpracując, zapewniają odpowiednią sterowność samochodu. Ich nieodpowiednia eksploatacja wpływa na pogorszenie stanu technicznego oraz zwiększa ryzyko wystąpienia usterek i awarii. Tradycyjny układ kierowniczy montowany w zdecydowanej większości aut składa się z kierownicy, kolumny kierownicy oraz przekładni kierowniczej (maglownicy). Urządzenie wspomagające jest jej dodatkowym elementem.
Pierwszy element układu widoczny jest gołym okiem w kabinie pojazdu. To oczywiście kierownica. Tylko z nią nasze ręce mają bezpośredni kontakt podczas wszystkich manewrów wykonywanych w czasie jazdy. Jest ona swego rodzaju łącznikiem pomiędzy kierowcą a kołami. Bezpośrednio z kołem kierownicy połączona jest kolumna kierownicy. Dalej mamy do czynienia z najbardziej złożonym elementem układu – przekładnią kierowniczą. Najczęściej stosujemy przekładnie zębatkowe, w których ruch odbywa się za pośrednictwem listwy z kołem zębatym. W pobliżu montowane jest ramię kierownicze. Na układ kierowniczy składają się również zwrotnice, cięgna i tuleje umożliwiające płynny ruch kół.
Jak działa układ kierowniczy? Wbrew pozorom zasada jest bardzo prosta. Gdy ręce kierowcy skręcają kierownicą, ruch ten przekłada się na skręt kół. Wszystko to odbywa się za pośrednictwem kolumny kierownicy i przekładni kierowniczej. Ruch zostaje przekazany do ramienia kierowniczego, następnie do mechanizmu zwrotniczego. To ostatni etap pracy układu. Dopiero w tym momencie mamy do czynienia ze skrętem kół. Choć podczas jazdy wszystko odbywa się w ułamkach sekundy, w rzeczywistości jest to proces wieloetapowy. Dlatego też tak istotna jest pełna sprawność każdego z elementów układu.
Jak działa wspomaganie?
Układ wspomagania kierownicy, bez względu na swój rodzaj, również składa się z szeregu elementów. W samochodach najczęściej spotkać możemy dwa typy tego ulepszenia: hydrauliczne oraz elektryczne. Awaria wspomagania kierownicy może występować w przypadku obu typów.
W pierwszym typie najważniejszą częścią całego układu jest pompa łopatkowa. To dzięki niej generowane jest odpowiednie ciśnienie płynu wspomagania, co w konsekwencji doprowadza go do wszystkich części układu. Równie ważnymi elementami są: zawór sterujący, siłowniki i przewody, których jednym z zadań jest chłodzenie płynu wspomagania. Działanie hydraulicznego układu wspomagania możliwe jest dzięki napędowi. Najpierw wspomniana już wcześniej pompka łopatkowa napędzana jest przez pasek wielorowkowy lub wieloklinowy. Kolejno płyn prowadzony jest przez przewody do zaworu sterującego. Dzięki temu trafia on do odpowiedniego (prawego lub lewego – w zależności od manewru skrętu) cylindra siłownika. Posiadając taki układ w naszym samochodzie, musimy liczyć się ze zwiększonym spalaniem paliwa, gdyż pracuje on właśnie podczas jazdy.
Nowszy układ wspomagania – mniej awarii?
W przypadku wspomagania elektrycznego wymieniamy cztery zasadnicze podzespoły wchodzące w jego skład. Są to: urządzenie sterujące, bezszczotkowy silnik elektryczny na prąd stały, czujnik momentu obrotowego i prędkości jazdy.
Działanie tego rodzaju wspomagania związane jest z prawidłowym funkcjonowaniem różnego rodzaju czujników. Informacja o ruchu wykonanym kierownicą przekazywana jest bowiem do urządzenia sterującego, które właśnie za pomocą czujników mierzy odpowiedni kąt jej odchylenia. Pobiera również sygnał o prędkości jadącego auta i analizując sygnały, steruje pracą silnika elektrycznego. Za jego pośrednictwem układ wspomaga obroty kolumny kierowniczej, umożliwiając łatwiejsze manewrowanie kierownicą. Dzięki temu, że silnik uruchamia się jedynie podczas skrętu, możemy oszczędzać paliwo i energię, co czyni ten układ wspomagania bardziej ekologicznym i ekonomicznym od jego hydraulicznego, starszego odpowiednika.
Awaria wspomagania kierownicy
Usterki układu kierowniczego zdarzają się stosunkowo często. Niektóre z nich mogą być niebezpieczne, gdy zbagatelizujemy ich pierwsze objawy i nadal będziemy eksploatować samochód. Powinniśmy mieć się na baczności, gdy usłyszymy stuki w maglownicy lub poczujemy luz na przekładni kierowniczej. Zwykle jest to właśnie pierwsza oznaka, że cały układ jest mocno wysłużony. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że używamy go podczas każdej jazdy samochodem. Niemożliwe jest bowiem aktywne przemieszczanie się bez użycia kierownicy, a więc i bez skręcania kół. Do utrzymania układu kierowniczego w jak najlepszej kondycji zalecamy wykonywanie rutynowych przeglądów i czyszczenie jego elementów. Wiele usterek można bowiem uniknąć dzięki prawidłowej dbałości o stan techniczny tego istotnego dla pracy pojazdu układu.
Mimo że awaria wspomagania kierownicy jest dosyć niegroźna, skutecznie utrudnia użytkowanie pojazdu. Najczęściej jej pierwszymi objawami są: wyczuwalny opór na kierownicy, czyli konieczność przykładania większej siły do wykonania manewru oraz zapalenie się odpowiedniej kontrolki ostrzegawczej na desce rozdzielczej. Może ona jednak informować także o wielu innych usterkach i awariach. Między innymi o przegrzaniu układu EPS/EPAS, uszkodzeniu czujników, zbyt niskim poziomie płynu, zapowietrzeniu układu, małej wydajności pompy czy nieprawidłowościach w pracy przewodów (załamania, zagniecenia).
W przypadku wystąpienia awarii charakterystyczne jest także zwiększenie poziomu głośności w pracy pompy, utrudnione skręcanie w jedną stronę, zacięcia układu wspomagania bądź jego całkowity brak, który od razu wyczujemy na kierownicy. W przypadku, gdy w samochodzie posiadamy elektryczny układ wspomagania, dla diagnozy awarii najlepszym rozwiązaniem jest podłączenie komputera diagnostycznego. Dzięki temu zyskujemy informację o wszystkich kodach błędów, jakie widoczne są podczas jazdy.
Możliwe rozwiązania
Wielu usterkom i awariom można zapobiec, dbając w prawidłowy sposób o stan techniczny układu wspomagania. Przede wszystkim warto pilnować odpowiedniego poziomu naładowania akumulatora, który również jest istotny dla pracy wspomagania. Aby zapobiec awariom, należy unikać wykonywania manewru skrętów kół w miejscu podczas bezruchu samochodu, zwłaszcza szybko i długotrwale. Takie działania najczęściej prowadzą do przegrzania układu, a nawet zatarcia pompy. Podstawową i rutynową czynnością powinno być również sprawdzanie poziomu płynu wspomagania i jego terminowa wymiana. Te same działania należy zastosować w przypadku paska klinowego. Dbałość o jego dobry stan przyczynia się do prawidłowej pracy całego układu kierowniczego i wspomagania. W przypadku zauważenia pierwszych objawów nieprawidłowości warto jak najszybciej odwiedzić warsztat mechaniczny.
Często awaria wspomagania jest tak podobna do innych usterek, że mylimy ją z nieprawidłowościami dotyczącymi pracy przekładni kierowniczej. Wynika to przede wszystkim z podobieństw w kwestii objawów awarii. Dziwne odgłosy dobiegające spod maski, trudności w prowadzeniu pojazdu, zła sterowność – to wszystko sugeruje usterki układu kierowniczego. Zanim jednak rozpoczniemy diagnostykę stanu przekładni, warto zastanowić się nad tym, czy wspomaganie działa prawidłowo. Zalecamy udać się po fachową pomoc do specjalistów. Nawet w przypadku wystąpienia poważnej awarii maglownicy zalecą oni rozwiązanie. Jednym z nich jest coraz bardziej popularna regeneracja przekładni kierowniczej.
